Wybrzeże Rewalskie - Ruiny Kościoła w Trzęsaczu

WYBRZEŻE REWALSKIE - ATRAKCJE TURYSTYCZNE

RUINY KOŚCIOŁA w TRZĘSACZU

Ruiny kościoła w Trzęsaczu to jedno z najbardziej fascynujących miejsc na Polskim Wybrzeżu.
W małej miejscowości, leżącej na 15 południku, stoi ostatnia ściana kościoła - zabytek na skalę europejską.

      Ten murowany gotycki kościół wzniesiono na najwyższym w okolicy wzgórzu w odległości ok. 1.800 m od morskiego brzegu. Przez stulecia Bałtyk przybliżał się do świątyni. W 1750 r. urwisko oddalone było o 50 m, a w 1850 już tylko 5 m.
      W 1874 roku kościół zamknięto.
      Katastrofa nastąpiła w 1901 roku. Do morza runęła cała północna ściana. W 1917 r. fale zabrały absydę i odtąd co kilkanaście lat morze zabierało kolejny fragment murów. Dziś na urwisku pozostała już tylko południowa ściana.

Przez wieki narosło wokół kościoła wiele legend:

"(...) Dawno temu w Trzęsaczu mieszkała para kochanków, Kaźko - syn rybaka i Ewa - córka komornicy. Pewnego dnia Kaźko wyruszył na wojnę przeciwko brandenburskiej armii. Walczył dzielnie, jadnak zginął na morzu. Ewie z żalu za ukochanym serce pękło. Pochowano ją na przykościelnym cmentarzu. Od tamtej pory duch Kaźka zaklęty w morskie fale przybywa do wybrzeża Trzęsacza aby połączyć się z Ewą. wówczas nic już nie rozłączy zakochanych. (...)"

"(...) A wszystko zaczęło się przed 600 laty, gdy rybacy złowili boginię morza - Zielenicę. Miejscowy proboszcz zamknął boginkę w kościele, aby ją ochrzcić. Ta jednak zmarła z tęsknoty i została pochowana na przykościelnym cmentarzu. Zrozpaczony ojciec - Bałtyk - postanowił odebrać zwłoki ukochanej córki i przez stulecia słał grzywacz za grzywaczem, aż wreszcie przeniósł jej grób na dno głębiny. I w zemście za śmierć córki nie spocznie, aż ostatnią ścianę pochłoną fale. (...)"

"(...) W czasach przedchrześcijańskich w okolicach Trzęsacza leżała ziemia potężnego Thora, staronordyckiego boga piorunów i burz. Bóg ten został wyparty stamtąd przez chrześcijańską wiarę lecz, jak głosi podanie, nie zapomniał o swojej ziemi dlatego też przeciw krajowi, który się mu sprzeniewierzył, posyłał burze i ogromne fale, błyskawice i grzmoty, deszcz i mróz i wzburzone wody morskie. Thor nie zapomniał swego kraju i rok w rok wysyłał swoich posłańców na gliniasty brzeg niszcząc go przypływami morza. (...)"

Tyle mówią legendy, a czy to prawda czy nie mogą Państwo sprawdzić odwiedzając Trzęsacz. ;))

HISTORIA KOŚCIOŁA w TRZĘSACZU

Według najstarszych podań, z kroniki pastora Gardesa - 1765, stary kościół w Trzęsaczu był trzecim chrześcijańskim kościołem na Pomorzu.
Mało prawdopodobne jest, aby coś z pierwszego kościoła zachowało się do dzisiaj. Prawdopodobnie z biegiem stuleci był on powiększany. Wskazują na to różnych kształtów i wielkości cegły (według podań z początku XX wieku - teraz już niewidoczne) jak również różne style budowlane. Prezbiterium było gotyckie, pozostała przestrzeń romańska.

Kalendarium:

- 1592 r.-	cmentarz przykościelny został otoczony murem kamiennym - z kamieni polnych.
- 1682 r.-	przy północnej stronie ołtarza posadowiono męską ławkę trzęsaczan. Później właściciele Trzęsacza wybudowali sobie oddzielny chór. Na południowej stronie pierwsza ławka należała do proboszcza, druga do zakrystiana, trzecia do przedstawicieli z katedry w Kamieniu (gdy byli obecni), za nimi były miejsca dla rady parafialnej.
- 1650 r.-	14 września (po wojnie trzydziestoletniej) cieśla Martin Bellin odbudował zniszczoną wieżę,
- 1679 r.-	został odlany nowy dzwon (419 kg). Górny brzeg dzwonu miał napis "Spiesz wszystko do Świętego Domu Bożego, jak tylko usłyszycie mnie z wieży". Są przypuszczenia, że dzwon ten został odlany z przetopionego pierwszego dzwonu zakupionego po wprowadzeniu chrześcijaństwa.
- 1707 r.-	odlano drugi dzwon.
- 1758 r.-	odkupiono od innej parafii ołtarz (za 10 talarów), który zastąpił stary. Na starym ołtarzu wypisane były 3 chrześcijańskie artykuły wiary, które po postawieniu nowego ołtarza zostały powieszone nad ławkami niewiast z Trzęsacza.
- 1760 r.-	4 czerwca w wieżę uderzył piorun, z tego też względu zdjęto szczyt i dalej wieża pozostała niską.
- 1771 r.-	27 czerwca kapituła katedralna, wspólnie ze starostą, rozporządziła przeniesienie części cmentarza leżącą wzdłuż brzegu morza aby powstrzymać żale ludności.
- 1772 r.-	brzeg leży już 10 kroków od ściany kościoła. Pastor Bahneman i członkowie rady postanowili przedłożyć Fryderykowi Wielkiemu list, w którym piszą, że kościół stoi w niebezpieczeństwie i niewiele ponad 10 kroków od krańca urwiska jest oddalony oraz, że liczą się z koniecznością budowania nowego kościoła jeśli ten jeden z najstarszych budynków nie będzie zabezpieczony.
- 1806 r.-	urwisko jest już 48 stóp od wschodniego końca kościoła.
- 1806 r.-	polecono założenie nowego cmentarza.
- 1818 r.-	w styczniu i w czerwcu, podczas gwałtownego sztormu piorun uderzył w wieżę 2 razy. Naruszenie konstrukcji było tak poważne, że wieżę rozebrano 22 września. Jej miejsce zajęła dzwonnica z dwoma dzwonami.
- 1835 r.-	urwisko jest już tylko 37 stóp od wschodniego końca kościoła.
- 1853 r.-	osunęła się ziemia o długości ok. 8-10 stóp pomiędzy dzwonnicą a zakrystią.
- 1855 r.-	gwałtowny sztorm wdarł się ponad brzeg. Spustoszenia brzegu przy kościele były bardzo poważne. Urwisko oddalone było tylko o 17 stóp od ściany kościoła.
- 1856 r.-	do Trzęsacza przybył radca rządu Heegewaldt w celu zbadania brzegu. Postanowił, że ze względu na zbyt wysokie koszty zabezpieczenia brzegu kościól przeznaczony będzie do zburzenia. W końcu tego roku przybyło do królewskiego rządu zarządzenie o zamknięciu kościoła najpóźniej w 1857 roku.
- 1857 r.-	ponownie otworzono kościół i podjęto środki ochronne. Wbito pale ochronne i zabezpieczono faszyną. Zabezpieczenie to jednak nie wytrzymało najbliższego sztormu.
- 1864 r.-	na skutek badań technicznych brzegu wydano decyzję rządu królewskiego (z 10 kwietnia) mówiącą o nieopłacalności wydawania znaczniejszych kosztów i zalecających rozbiórkę starego i budowę nowego kościoła już w następnym roku.
- 1873 r.-	rząd królewski polecił zamknięcie kościoła.

Trzęsacz 1870

Trzęsacz 1870
wnętrze kościoła

- 1874 r.-	prastare wyposażenie kościoła wywiezione zostało do ówczesnych muzeów: muzeum Katedry Kamieńskiej, muzeum sztuki rzemieślniczej w Berlinie oraz muzeum historycznego i starożytności w Szczecinie.
- 1874 r.-	za zezwoleniem urzędników kościół po zdjęciu dachu pozostawiony został swemu losowi.
- 1880 r.-	oba dzwony zostały przeniesione do nowego kościoła.
- 1890 r.-	"można było, opierając się o ścianę, sprawdzić jak ona się rusza".
- 1891 r.-	ukazały się pierwsze kamienie fundamentowe.
- 1893 r.-	chwiał się już cały północno zachodni róg kościoła. Na stronie północnej był jeszcze wąski pasek lądu, po którym dotykając się muru można było przejść wzdłuż.
- 1900 r.-	została poddrążona znaczna część północnej strony.
- 1901 r.-	wiosną odpadł, podczas topnienia, zamarznięty brzeg. Można było dołem od plaży, pod wiszącymi fundamentami, na długości około 1,5 m widzieć kościół w środku.
- 1901 r.-	w nocy z 8 na 9 kwietnia spadła cała ściana północna. Mur rozsypał się całkowicie.
- 1903 r.-	w nocy z 20 na 21 kwietnia podczas sztormu nastąpiło kolejne oberwanie brzegu. Oderwana została północna strona szczytu.
- 1909 r.-	31 marca, w nocy, odpadł wschodni szczyt na szerokość okna.

Trzęsacz 1909

- 1913 r.-	30 grudnia, podczas sztormu, odpadł kolejny kawałek muru.
- 1917 r.-	zostało oberwane wschodnie wejście.

Trzęsacz 1926

Trzęsacz 1935

Trzęsacz 1942

Trzęsacz ok. 1960

Trzęsacz ok. 1970

Najlepiej oglądać w Internet Explorer - min. 4.0, rozdzielczość min. 800x600

Copyright H.A.P. 2000 - webmaster R.S.